Dit is artikel 13 van een serie van 20 artikelen, uitgegeven door Rik Plattel van het European Reliability Centre (ERC) B.V. Het volledige overzicht van artikelen is te vinden op www.ercbv.eu

Condition Monitoring (CM) is een uitstekende manier om storingen in ontwikkeling te detecteren, te volgen en storingsgevolgen te voorkomen of te minimaliseren.

Er zijn zeker zo’n 300+ Condition Monitoring-technieken bekend die we industrieel in kunnen zetten. Helaas is voor veel technieken een extern bedrijf nodig. Maar met simpele technieken kunnen we ook veel zelf doen.

89% van alle storingsvormen vindt vooral random plaats. 11% van de storingsvormen vindt afhankelijk van hun levensduur plaats. 100% laat vooraf weten dat de storing in ontwikkeling is. Alle storingen op de wereld geven die symptomen (waarschuwingen) af. We noemen dat potentiële storingen. Sommige storingsvormen hebben waarschuwingstijden van milliseconden en zijn voor onderhoud zinloos, maar sommigen laten uren, dagen, maanden of jaren voortijdig merken dat storingsvormen in ontwikkeling zijn. Die kunnen we wel degelijk gebruiken.

Iedere potentiële storing heeft een eigen waarschuwingstijd, de PF-interval.

Voorbeeld: De functionele storing is: Lager vastgelopen door normale vermoeiing.

Potentiële storingen: P1: meetbare trillingen nemen toe, P2: temperatuur neemt toe, P3: voelbare trillingen nemen toe, P4: hoorbaar geluid neemt toe, P5: rook en herrie. En als dat allemaal gepasseerd is, loopt het lager vast. Het functioneert niet meer. Dit is de functionele storing.

Met P1, meetbare trillingen, kunnen we soms jaren van tevoren al bepalen dat zich een potentiële storing ontwikkelt. Het hangt van de operationele context af of we dit zo vroeg willen weten. Soms kun je met “handoplegging” en met een schroevendraaier tegen je oor, ook Condition Monitoring toepassen. Met je handen voel je ook trillingen en temperatuur. Er is kennis en ervaring nodig om te bepalen of we moeten ingrijpen of niet. Maar door gebruik te maken van simpele technieken, bereik je snellere en betere resultaten. Alles meten met apparatuur kan ook. Maar hoe weet je of je compleet bent? Een operator is pas een operator als hij weet hoe zijn proces erbij staat. Op een metertje zie je niet dat een afdichting begint door te zweten of dat een lager geluid begint te maken. Door alleen in de controlekamer te blijven, creëer je ‘aperators’ (knoppendrukkers) in plaats van operators.

Toen ik als stagiaire in de machinekamer van een mammoettanker kwam, had ik nog nooit van potentiële storingen gehoord. De hoofdmachinist en de tweede machinist gaven mij één opdracht mee voor de eerste twee weken. Ik liep wacht met de 2e machinist. Hij zou me na twee weken geblinddoekt ergens in de machinekamer achterlaten. Ik moest op gehoor en gevoel binnen twee minuten uit de machinekamer zien te komen. Hij leerde mij zo elke dag te luisteren naar afwijkingen en te voelen of temperaturen van lagers veranderden. Te ruiken en te kijken. Zo leerde ik te zoeken naar signalen die zich konden ontwikkelen tot storingen. Ik mocht nergens aan komen, maar moest eerst mijn zintuigen ontwikkelen. Daarna zou hij me vertellen wat de meetgegevens in de controlekamer ons vertelden. Ik ben nog steeds dankbaar voor die eerste les. Alle stagiaires die ik in de machinekamer heb begeleid, hebben dezelfde ervaring meegekregen. Het “Wachtrondje” kreeg hiermee enorm veel meerwaarde. het is absoluut noodzakelijk de status van je proces te voelen.

Bij de term “Condition Monitoring” wordt veel te snel gedacht aan ingewikkelde metingen. Heel veel van die metingen worden niet eens met de juiste interval uitgevoerd, waardoor het een complete geldverspilling is. Als het meetbare trillen van een specifieke storingsvorm 2-4 maanden duurt, heeft het geen zin om halfjaarlijks te meten. Als het ultrasoon geluid van een bepaalde potentiële storing van een lager, maar 1-2 maanden duurt, heeft een onderhoudstaak van drie maanden geen zin. Onze zintuigen hebben we altijd bij ons. Als we meer nadruk leggen op een goed wachtrondje weten we heel snel of er wat aan de hand is. Dan kunnen we gericht met Condition Monitoring technieken details uitwerken.

In sommige bedrijven sloegen ze in de 90-er jaren helemaal door met conditie bewakingstechnieken. Afdelingen met 20-30 man waren dagelijks alles aan het meten, analyseren en rapporteren tot ze grijs zagen. Nu zie je dat er veel verstandiger mee wordt omgegaan. Men gaat wekelijks met ultrasoon apparatuur een rondje maken. Dat is een snelle globale meting, puur op ultrasoon geluid. Koptelefoon op, kastje aan, rondlopen en daar waar vreemd geluid te horen is, rapporteren en nader onderzoeken. Zo’n rondje door de fabriek is dan vaak in 1-3 uur te doen.

Samen met de dagelijkse rapportage van potentiële storingen van de smeerder en de operatorwachtrondjes, wordt er een continue bewaking neergezet die meer effect heeft en veel goedkoper is dan alles met ingewikkelde kastjes te meten. Het is totaal zinloos om halfjaarlijks storingsvormen proberen op te sporen die hooguit enkele dagen of weken van te voren zich aanmelden dat er iets begint te ontwikkelen. Je loopt kans dat je net op tijd bent of dat je die storingsvormen pakt met lange waarschuwingstijden. Je loopt ook kans heel veel storingsvormen te missen. Maar altijd zou je eerst moeten bepalen waar iets aan de hand is en daarna uitzoeken wat er aan de hand is. Niet in het wilde weg allerlei metingen doen waarvan de meeste tot niks leiden. Laten we dit soort dingen vooral pragmatisch aanvliegen. Snel waar het kan, grondig waar het moet.

Conditiebewaking is een geweldige oplossing, als het het goed toepast. Gebruik de juiste methode met de juiste intervallen.

Dit artikel is een van de 20 artikelen die worden aangeboden door European Reliability Centre (ERC) B.V. ERC is gespecialiseerd in trainingen en software voor maintenance en reliability engineers. ERC richt zich vooral op productiebedrijven die het storingsgedrag van hun productieproces willen verbeteren, met als doel kosten te verlagen en beschikbaarheid, betrouwbaarheid en effectiviteit te vergroten.

Op www.ercbv.eu zijn alle artikelen te vinden en is informatie over alle trainingen beschikbaar.

Trainingen worden vanaf 6 deelnemers ook op locatie gegeven. Informeer naar de mogelijkheden.